کد مطلب:21110 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

راههاي كنترل فكر چيست؟

در پاسخ به سؤال خوبتان عرض ميشود: اگر منظورتان از راههاي كنترل فكر كنترل قوه خيال است بايد گفت: قوه خيال در انسان مبدأ تحرك بدن اوست از اين جهت كه به بدن نزديكتر از قوه عاقله است. قوه خياليه برزخ ميان بدن و قوه عاقله است و صورتگري مي كند و هر چه را كه عاقله انديشيده باشد تمثيل ميبخشد. اهميت اين تمثيل بخشيدن در به حركت وا داشتن بدن و انفعالات آن ظاهر مي شود چندان كه مبدأ اول تحريك بدن خوانده شده است اهميت قوه خيال از آن جهت است كه در واقع روزنه نفس ناطقه انسان به سوي دو بي نهايت است: از يك سو عالم حيوانات و سقوط در بهيميتو از سوي ديگر عالم مكاشفات صوري و رؤياهاي صادقانه.

خيال يكي از قوي ترين ابزار شيطان در بيچاره كردن و به شقاوت كشيدن انسان مي باشد انسان مجاهد بايد مانع شود از اينكه خيالات فاسد و شيطاني برايش پيش آيد و بايد هميشه خيال خود را متوجه امور شريفه كند.(ا)

بوعلي سينا در نمط نهم اشارات عبادت حقيقي را در تربيت قوه خيال دانسته و مي گويد: عبادت از نظر اهل معرفت، ورزش همتها و قواي وهميه و خياليه است كه در اثر تكرار و عادت دادن به حضور در محضر حق، همواره آنها را از توجه به مسائل مربوط به طبيعت و ماده به سوي تصورات ملكوتي بكشاندو در نتيجه اين قوا تسليم سرّ ضمير و فطرت خدا جويي انسان گرند و مطيع او شوند به حدي كه هر وقت اراده كند كه در پي جلب جلوه حق بر آيد اين قوا در جهت خلاف فعاليت نكنند و كشمكش دروني ميان دو ميل علوي و سنلي ايجاد نشود و سر باطن بدون مزاحمت اينها از باطن كشف اشراق كند.(2)

اما نتايج تشتت خيال و در اختيار در آوردن اين قوه اموري است كه در اينجا به برخي از آنها اشاره مي كنيم:

1ـ پرهيز از اعتماد به نفس: از وظايف اصلي طالب حق و دهروي كوي حضرت دوست اينست كه به طور جدي از اعتماد بر نفس خود در علاج هرزه گردي طائر خيال پرهيز كند و درمان اين مهم را با تضرع و اصرار از ذات مقدسش مسئلت كند و ما توفيقي الا بالله عليه توكلت و اليه انيب.

2ـ تدبر در حالات خود: انسان بايد به نفس خود بفهماند آنچه هميشه با او همراه است و جزئي از حقيقت او گشته و هويت او را ساخته است همين مطلوبها و آرزوهايي است كه در دل با خيال آنها عمر را سپري مي كند و همين حقيقت است كه در نشأت غيبه عالم آخرت به صورت ديگري همراه و مصاحب هميشگي او خواهد بود كه اگر مطلوب و مقصود او در آرزوها و خيالات او خدايي و الهي بود به هيئت نعمتهاي بهشتي با او همراهي خواهند كرد... و چنانچه حطام پست دنيا قبله توجهات او باشد صور قبيحه كريه المنظري را مشاهده خواهد كرد كه لحظه اي از عذاب مجالست آنها خلاصي نخواهد داشت.

3ـ تدبر در اخبار وارده: بي شك تدبر در آيات الهي و اخبار وارده از اهلبيت عصمت و طهارت ناب ترين دارو براي درمان دردهاست. از جمله تدبر در آيه شريفه فويل للمصلين الذين هم عن صلاتهم ساهون درجائي كه خداوند عالم بگويد واي بر كساني كه در نماز غافلند و مقصود از غفلت هم هرزه گردي خيال باشد، پس به راستي واي بر آنها؛ و خدا مي داند آنچه را كه خداوند با عظمت و بزرگي از آنها ياد كند چقدر بزرگ است.

4ـ قطع درخت حب دنيا: ترك مطلق حب دنيا از عهده هر كس ساخته نيست ولي كم كردن آن و شاخ و برگ آن را زدن ممكن و سهل است. بدين صورت كه همت قلب يكسره به سوي دنيا و زخارف آن نباشد؛ بلكه حالات خود را در انديشه ها و تفكرات و تشويشات و انيال تقسيم كند.

مدتي از اوفات خود را كه صرف تحصيل دنيا مي كند، ساعاتي را نيز منقطع باشد و از قلب خود مراقبت كند تا در آن ساعات انديشه غير خدايي به آن وارد نشود. كم كم در تعميم اين حالات بكوشد و ساعات بيشتري را قلباً به خدا مشغول باشد بلكه بتواند نتايج خوبي بگيردو كم كم به قطع اين ريشه فساد يعني شجره خبيثه حب دنيا نائل شود.(3)

دوست عزيز براي كسب اطلاعات بيشتر در اين زمينه مي توانيد به كتاب عالم اسرار انگيز خيال تأليف احمد ضرابي مراجعه نماييد.

















منابع و مآخذ:

1ـ عالم اسرار آميز خيال، احمد ضرابي، ص93

2ـ ولاء و ولايتها، استاد مطهري، ص81

3ـعالم اسرار آميز خيال، احمد ضرابي، ص110ـ105، (با حذف و جابجايي)